|
|
| Нова книга од Александар Донски |
|
АНТИЧКО-МАКЕДОНСКИТЕ ИСТОРИЧАРИ И НИВНИТЕ ЗАГУБЕНИ ДЕЛА Деновиве во издание на МНЛД „Григор Прличев“ од Сиднеј излезе од печат најновата книга од Александар Донски под наслов „Античко-македонските историчари и нивните загубени дела“. Ја искористивме оваа прилика за краток разговор со авторот. Како дојдовте до податоци за античко-македонските историчари? Во нашата јавност е малку познато дека постоеле автохтони античко-македонски историчари кои своевремено биле автори на значајни историски дела. За жал, ниту едно од овие дела денес не е сочувано. Единствено постојат антички сведоштва од други автори (нивни современици или подоцнежни автори) за античко-македонските историчари и нивните дела. Всушност, добар дел од сведоштвата за античките македонски историчари се наоѓаат во приватната колекција на германскиот професор Феликс Јакоби (1876 - 1959). Тој бил професор по класична филологија во Киел од 1907 до 1935 година. Во 1939 година се преселил во Оксфорд, каде продолжил со работа. Во текот на својата кариера успеал да собере неколку илјади фрагменти од оригинални текстови од антички автори. Меѓу нив има и такви автори кои сведочеле за постоењето на извесен број античко-македонски историчари. Македонската етничка припадност на овие историчари се препознава според придавката “Македонецот” која некои од нив си ја додавале на своите имиња или според името на македонскиот град од кој потекнувале Со финансиски средства на проф. д-р Марија Емилија Кукубајска, во 2008 година Збирката на проф. Јакоби беше откупена во електронска верзија, па врз основа на таму објавените податоци (од кои некои се уште не се преведени ниту на англиски), ги детектиравме античките македонски историчари.Колку античко-македонски историчари имало?Врз основа на горе наведените податоци јас детектирав единаесет, но секако дека ги имало многу повеќе. Нивните имиња се: Птолемеј, Аристобул, Леон од Пела, Антипатер, Кратер Македонецот, Птолемеј Осми, Филип од Амфипол, Критон од Пиерија, Марсија од Пела, Патрокле, Марсија од Филипи и Зоил од Амфипол. Дали се зачувани делата од некои од нив или барем извадоци? Ниту едно дело од ниту еден античко-македонски историчар не е зачувано, а не се зачувани ниту фрагменти, туку само посредни цитати од други автори кои пишувале за нив и за нивните дела. Ова е навистина чудно. Птолемеј бил генерал на Александар Велики Македонски, а подоцна и крал на Египет. Тој напишал историја на Македонија, која не е зачувана, но од неа црпел податоци александровиот биограф Аријан. Како книга напишана од крал оваа историја сигурно дека била повеќепати препишувана, но ете до денес не останал ниту еден фрагмент од истата. Какви се сведоштвата од другите автори за македонските историчари? Воглавно информативни. Но, овде ќе издвојам две интересни подоцнежни сведоштва во врска со македонскиот историчар Марсија од Пела. Во „Речникот на грчки и римски биографии и митологија“ од Вилијам Смит (William Smith: “A Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology”. London. John Murray, 1873) во врска со овој македонски историчар читаме: „Марсија, син на Периандер, родум од Пела во Македонија, бил современик на Александар со кого, според Суда, заедно се школувал... Негово главно дело било ,Историја на Македонија' во десет книги, почнувајќи од најраните времиња, преку војната на Александар во Азија, па сѐ до враќањето на монархот во Сирија, по освојувањето на Египет и основањето на Александрија. Тој бил постојано цитиран од Атенај, Плутарх, Харпократион и други автори... Интересен осврт кон делото на Марсија е објавен во „Речникот на историјата на идеите“ (“The Dictionary of the History of Ideas”, Electronic Text Center; PO Box 400148; Charlottesville VA; Maintained by: Electronic Text Centeratthe University of Virginia Library, © 2003). Овде читаме: “... Помеѓу историчарите кои пишувале за Александар имало и еден Македонец аристократ, кој се викал Марсија од Пела и бил припадник на една од најстарите и најблагороднички семејства. Тој пишувал за царот од сосема поинаков аспект. Покрај неговата Историја за Александар, тој исто така напишал и Историја на Македонија, која почнувала од митолошкиот период. Денес не е зачувано многу од неговата работа, но од она што го имаме се гледа дека Марсија ги припишувал неверојатните достигнувања на царот, не толку на неговата лична генијалност, колку на карактерот на Македонскиот народ. Неговото дело било најтемелната патриотска историја од тоа време.” Дали и кокку е зачувано нешто од оваа Историја, останува за идните истражувања. (М. Н.)
|
