Александар ДОНСКИ

(Повод: неодамнешната изјава на Претседателот на Р. Грција според која Писмата на светиот апостол Павле биле доказ за „грчкиот карактер“ на Македонија)

Македонецот му се појавува на Св. Павле

Неодамнешната изјава на Претседателот на Р. Грција Прокопис Павлопулос според која Македонија во антиката била грчка и дека еден од доказите за тоа биле и Писмата на светиот апостол Павле спомнати во Библијата, е само уште еден доказ дека основа на спорот за името Македонија што Грција ни го наметна и ни прави проблеми пред светот е историјата! Грчката страна постојано повторува дека во антиката Македонија отсекогаш била „грчка“, па поради тоа никој, освен денешните Грци, нема право да го користи ова „грчко“ име. Македонската страна воглавно молчи, препуштајќи им го полето на историјата на Грците, кои и тоа како умешно го користат тоа пред меѓународната заедница.

Но, наскоро ваквата состојба ќе се промени. Од неодамна, во продукција на австралиско-македонската филмска продуцентска куќа „'Lloyd Harrison Entertainment Group“ со извршниот филмски продуцент Џим Стефан и ко-продуцентите и финансиери Горан Котев и Андрија Петревски од Сиднеј, според сценарио и режија на Александар Донски, почнати се подготовките за снимање документарна серија во четириесет епизоди под наслов „Антички сведоштва за вистината дека античките Македонци не биле Грци“ во која ќе бидат претставени свведоштва од над педесет антички автори кои сосема јасно тврделе дека античките Македонци не биле никакви Грци што значи дека Македонија во антиката никогаш не била грчка. Серијата целосно ќе биде снимена на англиски јазик и во тек е собирањето средства за реализирање на истата. Официјалните трејлери на англиски https://www.youtube.com/watch?v=FmvUojEcRwk&feature=youtu.be и на македонски јазик https://www.youtube.com/watch?v=YQltBEKsO74&feature=youtu.be веќе се поставени на Јутуб, а секој патриот што сака да го помогне овој историски проект со огромно значење за Македонците може да го стори тоа преку следната официјална веб-страница: https://www.gofundme.com/aleksandardonski

Во една од епизодите ќе биде обработени токму сведоштвата на светиот апостол Павле, кој исто така (наспроти тврдењето на грчкиот претседател) сосема јасно правел разлики помеѓу Македонците и Грците во антиката.

Во светската наука добро е познато дека хрис­тија­­низацијата на Европа започ­нала преку Маке­до­нија, конк­ретно преку првите христијански заед­ници што овде ги основал свети Павле. Првите христијани, кои го примиле христијанството на тлото на Европа, би­ле Македонци. Христи­јанизацијата на овие Маке­донци дошла како резултат на второто мисионерско патување на свети Павле (инаку, прво христијанско мисио­нер­ско патување во Европа). Да се потсетиме накратко на овој извонредно значаен настан. Откако почнал со ширењето на хрис­тијанс­т­вото низ Мала Азија свети Павле стигнал во Троја. Таму имал видение во кое му се поја­вил некој Македонец, кој го замолил да појде во Маке­донија за да им помогне на Македонците. Во „Делата апостолски“ (16:9) во врска со ова читаме:

„ПрекуноќтаимашеПавлевидение: стоешепреднегоеденчовек, Ма­кедонец, којгомолешеимувелеше: 'ПреминивоМакедо­нијаипомогнини!'“

Се смета дека ова патување се случило во годините 50 - 52 („Библија“, Загреб, 1983, стр 1248). Ова значи дека првите Македонци во Македонија се христи­јанизирале по само околу две и пол децении од распну­вањето на Исус Христос, што претставува податок за почит. И сето тоа се случило по само два века од пропаста на независната античко-македонска држава, кога смелите Македон­ци се уште не можеле да се помират со римската окупација на својата земја.

Најнапред свети Павле престојувал во македон­скиот град Филипи, каде практично била формирана првата христијанска заедница на тлото на Европа. Се смета дека свети Павле бил во Филипи ле­тото во 50 година по Христа.(The Apostle Paul's Visit to Philippi, History of Phillipi, Dr.Clint Arnold and his class at Talbot Theo­lo­gical Seminary,The Biblelands Pro­­­­­­ject. Copyright 1999 by Mus­tardseedMedia,Inc Website:http://www.mustardseed. net).

За тогашниот етнички состав на Филипи ќе се повикаме на сведоштвото на еден ранохристијански автор, кој е познат само по кратките воведни комен­тари за некои од Писмата на Свети Павле од Но­­виот Завет. Овие воведни комен­тари се претставени и об­ра­­ботени во книгата „The Gospel History and its trans­mi­ssi­on“ („Историјата на евангелијата и нивното прене­су­вање“), објавена во 1906 година. Овој анонимен автор го третира етничкото потекло на луѓето на кои свети Павле им ги испраќал своите писма. Така, на пример, под погла­вието насловено како „За Галатјаните“, тој пишу­ва: „Галатјаните се Грци“. Под поглавието насловено како „За Римјаните“, тој пишува: „Римјаните се дел од Италија“. Но, под поглавието насловено како „За Филипја­ните“, тој јасно пишува: „Филипјаните се Македонци“. Истото го пишува и во поглавието „За Тесало­ни­кијците“, во кое анонимен ранохристијански автор напишал: „Тесалоникијците се Македонци, кои го прифатија Словото на висти­ната и ја зачуваа ве­рата дури и кога беа прого­нувани од своите сограѓани “. (Подетаљно во: "The Gospel History and its trans­mi­ssi­on" F. C. Burkitt, Gorgias Press, 2006, ISBN: 978-1-59333-529-8).

Да ги пренесеме и останатите цитати од Библи­јата, т.е. од Свети Павле, во кои се спомнати Маке­донците. Во врска со неговото мисионерско патување кон Рим, Свети Павле пишува:

„Влеговме во еден адрамиски брод, кој ќе пло­веше во азиски приморски места и испловивме. Со нас беше Аристарх, Македонец од Солун“. („Дела Апостолски“, 27, 2).

Во врска со престојот на свети Павле во Ефес, чита­ме дека тамошните Грци се побуниле против не­го­вите проповеди не сакајќи да се откажат од своите пагански верувања:

„И целиот град се побуни и еднодушно навлегоа во театарот и ги одвлекоа Македонците Гај и Арис­тарх, Павловите сопатници.“ („Дела Апостолс­ки“, 19, 29).

Практично, овде свети Павле и неговите прид­руж­ници Македонци биле малтретиани од Грците во Ефес заради ширењето на христијанст­вото.

Свети Павле ги спомнува Македонците и во „Второто послание до Коринтјаните“, каде пишува за собирањето материјална помош за првите христи­јанс­ки заедници:

„А во однос на собирање помош за светите, излиш­но е да ви пишувам зашто ми е позната ва­шата усрд­ност, за која се фалам со вас пред Македонците, дека Ахаја, уште од лани, е пригот­вена и дека вашата ревност поттикнувала мнози­на. Сепак ги испраќам браќата за да не се покаже, во овој однос, празно наше­то фалење со вас и за да бидете, како што реков, приготвени и ако дојдат со мене Македонците и ве најдат непри­готвени, да не се засрамиме ние, да не речам вие.“ („Второ Послание до Коринтјаните“, 9, 1-4).

За разлика од Македонците, Свети Павле оддел­но ги спомнува Грците и тоа на неколку места. За време на патувањето низ Блискиот Исток, во „Дела апостолски“, читаме:

„И така пристигнаа во Дервија и Листра. И ете, таму беше еден ученик по име Тимотеј, син на Јудејка која веруваше и на татко Грк“ („Дела Апостолски“, 16, 1).

Во врска со престојот во Ефес, исто така во „Дела Апостолски“, читаме:

„Тоа продолжи две години така што сите кои живееја во Азија, Јудејците и Грците, го чуја Господо­вото Слово.“ („Дела Апостолски“, 19,10).

И понатаму:

„Тоа го научија сите Јудејци и Грци кои живееја во Ефес и страв ги обзеде сите, а името на на Господа Исуса се величеше.“ („Дела Апостолски“, 19, 17).

За време на престојот во Ефес Свети Павле им се обратил на старешините на кои им рекол дека им све­дочел на: „Јудејците и на Грците покајание пред Бога и вера во нашиот Господ Исус“ („Дела Апос­толски“, 20, 21).

Но, Свети Павле спомнува Грци и како жители на Солун:

„И некои од нив се убедија и се дружеа со Павле и Сила, а исто така и со големо множество побож­ни Грци и не малку угледни жени.“ („Дела Апостолс­ки“, 17, 4).

И понатаму:

„И мнозина од нив поверуваа, а од угледните елински жени и мажи - не малку.“ („Дела Апос­толски“, 27, 12).

Сепак од ова не може да се заклучи дека Свети Павле сметал оти во Македонија живеат Грци затоа што видов­ме дека тој одделно ги спомнува Македон­ците од Грците. Ако тој сметал дека во Македонија живеат „Грци“ воопшто не би ги ниту спомнувал Македонците. Ова по­себно доаѓа до израз во „Дела Апостолски“ (16), каде Свети Павле прво го спомнува „Гркот“ (16,1), кој бил татко на Тимотеј, а само некол­ку редови подолу го спомнува и „Македонецот“ кој му се појавил во визијата повикувајќи го да појде во Македонија (16,9). Значи, овде јасно имаме одделно спомнување на двата етнонима. Заради ова спомну­вањето на „Грци“ како жители на Солун очигледно дека се однесува на вистински етнички Грци кои таму живееле заедно со Македонците и Евреите. Ако свети Павле ги сметал Македонците за „Грци“, тој ќе рекол дека во визијата му се појавил „Грк од Македонија“, а не „Маке­донец“. Некој можеби ќе забележи дека именката „Маке­донец“ овде се однесува на жител на римската провинција „Македо­нија“, т.е. дека е тоа овде е географски поим. Но оста­натите извадоци од делата на Свети Павле јасно го негираат ова. Имено, ако тој ги определувал лицата околу себе според нивното административно потекло (од аспект на тоа кој од која провинција доаѓал), тогаш зошто спом­нал Грци и Јудејци како жители на Ефес? Овој град (во денешна Турција) се наоѓал во провинција која ниту се викала Јудеја ниту Грција. Понатаму, видовме дека тој спомнал „Грци“ и како жители на Солун, па ако и нив ги определувал според административната припад­ност, тогаш би требало и нив да ги нарече „македонци“ (со мало „м“) бидејќи Солун се наоѓал во административната област (про­вин­ција) „Македо­нија“. Значи, Свети Павле воглавно етнички ги опре­де­лувал луѓето, па во тој контекст јас­но ги издвоил Македонците од Грците.