Апостол Павле, чиј спомен го чествува Македонската Православна Црква е една од најзначајните личности за христијанизацијата на Македонија, а потоа и на целиот овој регион, а подоцна и на Европа. Професорот Ратомир Грозданоски е еден од еминентните богослови во Македонија, кој посветил голем период од својот научен труд во анализа и истражување на Апостол Павле и Македонија. Во неколку делови Ви пренесуваме една пократка аналзиа.(Втор дел)

                                   Ученичка книшка од 1947/48 г.

Почетокот на XIX век за поробените балкански народи означува и почеток на националните борби за ослободување од долговечната доминација на одманлиската држава. Првото српско востание од 1804 година во тој поглед преставуваат предвесник. По него во 1821 година избувнува грчкото востание. И во двете востанија македонскиот народ дал свој допринос. Освен во Србија и Грција, македонските печалбари во Влашко и Молдавија, во 1821 година  учествувале во востанието предводено од Тудор Владимиреску.

”Најнапред, лордот (Царрингтон, н.б.) бара согласност  за Главата И. (“Општи одредби”) каде е внесена точка ц) , така што покрај “слободна асицијација на суверени  републики со меѓународен идентитет” е воведена и опцијата “заедничка држава на рамноправни републики од оние републики кои сакаат да останат во неа”. Четири републики се согласни: може секој  по својот пат, согласно неговата волја. Србија и Црна Гора - не! Пред секој од нас е хартија со потпис на Милошевиќ и Булатовиќ: тие Главата И . ќе ја прифатат ако во членот 1. Точката ц) се исмени така да гласи:

Телеграма на српскиот дипломатски претставник Чолак-Антиќ испратена на 13 август 1903 г. од Софија, Бугарија до Министерството за надворешни работи на Србија во Белград:

Македонија – цела Румелија заедно со острови, т.е. територијата на цела етничка Македонија!

Јоанис Каподистрија барал и понудил Независна Македонска држава.

Српскиот географ Боривоје Ж. Милојевиќ кој во своите истражувања за време на Првата светска војна ги разгледува верските и етничките особини на населението, меѓусебните односи, времето на доаѓање на поедини групи и присоците врз домицилното население во јужна Македонија, во својот труд воопшто не ги спомнува Грците како домицилно население во Егејскиот дел од Македонија. Иако својот труд го пишува во согласност на тогашната српска пропаганда и Македонците ги именува како Славјани, тој ни дава значајни податоци за преселбите на македонските семејства во текот на 18, 19 и почетокот на 20 век.

Земјо Македонска, Земјо Библијска!

Кон крајот на XIX  век, по Берлинскиот договот, македонскиот национален покрет влегува во нова фаза на својот развој. Времето на легалните борби за добивање на локална самоуправа до руско-турската војна од 1878 завршува, а започнува нов период, период на борба за независност и сопствена држава.