Еве што британски дипломати му пишувале на својот шеф на дипломатијата во почетокот на 20 век: „Бугарите апелираат до Европа да им даде на Македонците реформи – автономија, кралство или република, без разлика што било, само тие да можат да се вратат во својата сопствена земја – тие дојдоа да бараат слобода, а им го зедоа лебот од устите на Бугарите“.

Во продолжение на V поглавје од својата „Книга за Мијаците“ (Македонска библиотека No. 12, Софија, 1941), Георги Трајчев се обидува да расветли еден дел од деветвековната темна историја на Бигорскиот манастир „Св. Јован Претеча“, за кој се знае дека е подигнат 1020 година и кој бил нем сведок на византиско, српско и турско владеење.

Авторот во овој дел ни дава една добра слика за процесот на албанизација и исламизација во Западна Македонија, процес поради кој Македонците се иселуваа и процес кој трае до денес.

Стара вистина е дека официјалната историја секогаш е пишувана од победниците, а тоа значи дека таа е подложна на интерпретирања, менувања, скривања и фалсификувања според дневните потреби на владетелот. Ова особено му е познато на македонскиот народ  распарчен на Балканот и раселен по светот.

Повик за Илинденското востание

Битката кај „Слива“ е уште еден пример од борбите за време на Илинденското востание која восхитува со пожртвуваноста на македонските востаници.

Оваа битка е дел од Илинденската епопеја за одбрана на Крушевската Република. Тоа е битка во која востаниците до последен човек ги бранат позициите за да му овозможат на населението да се извлече од градот. Тоа е пример за жртвите кои ги поднел македонскиот народ во борбата за создавање на самостојна и национална држава.

„Да се знае кога  селаните од моето родно с. Радибуш, Криворечка Паланка, ме главија за учител во нашето селско училиште, и за Ранковце и за Криви Камен, за 1800 гроша гопдишно.

„Македонското прашање“ (јануари 1871 година)

ТИЕ СЕ ИСЦЕЛО МАКЕДОНЦИ, ЗАКЛУЧУВААТ МАКЕДОНИСТИТЕ И ПОСОЧУВААТ РАЗЛИКИ МЕЃУ МАКЕДОНСКОТО И БУГАРСКОТО НАРЕЧИЕ