ОД ПАТУВАЊАТА ПО СВЕТОТ – КАНАДА

Кога човек се наоѓа во Торонто, главниот, најголемиот и најубавиот град во провинцијата Он­тарио се чувствува како да е во светот во кој се из­ме­шала американската и европската култура, ста­рото и новото. Торонто е општосветски град во кој живеат околу пет милиони жители од сите меридијани.

Тој е сместен на северозападниот брег на езерото Он­тарио, едно од трите најголеми езера во Северна Аме­рика и во светот, кое заедно со езерото Хјурон и Ири преку речниот тек на Лоренцовата Река по­вр­зува голем број американски и канадски мет­ро­по­ли кон Атлантскиот Океан. Меѓу езерата Ири и Онтарио се наоѓаат импозантните Нијагарски Водопади, најголемите и најпознатите во светот, а кои се само сто­тина ки­ло­мет­ри оддалечени од Торонто.

При нашата посета на таа важна канадска и светска метропола со ог­ромни перспективи, од пишаните документи дознавме дека Торонто е формиран  во 1793 година под името Јорк, а во 1839 година го добива сегашното име. Се простира од Оквил до Ошава на растојание од околу сто километри.

Торонто е бисерот на Онтарио, во кој се сместени, меѓу другото, голем број об­ра­зов­ни центри: една од највисоката кула во светот, позната како „Си Ен Тауер”, Забавниот парк „Онтарио Плеис”, „Харбоур фронт”, каде што се одржуваат голем број музички, театарски и други претстави, Спортскиот и културен центар „Скај Дом”, Научниот центар „Онтарио” и голем број други знаменитости познати ширум светот.

Инаку, преселувањето на Македонците во Канада, започна на крајот од 18 век, се засили по Илинденското вос­тание во 1903 година, а осо­бе­но беше изразено по балканските војни и по Првата светска војна, кои на­мес­то слободата од петвековното ропство, на Маке­дон­ците им до­не­соа тројна поделба, угнетување, аси­ми­лаци­ја, денационализација и фи­зич­ко уништување што ги спро­­­­ведуваа порано ослободените соседи, Бу­гарија, Грција и Кралска Југославија.

Она што се случуваше во минатото во период од неколку векови, по Првата свет­ска војна, за релативно кусо време во одделни делови на Македонија настанаа крупни миграциони движења и етнички промени кои имаа катастрофални последици за ма­кедонското население.

Бранот на доселување од трите делови на Маке­донија во Канада, исто така, беше интензивен меѓу две­­те светски војни и по свет­ската криза. Меѓутоа, по Втората светска војна, а особено по поразот на Де­­мо­кратската армија на Грција и Граѓанската војна во    Гр­ција, на чија страна масовно учествуваше и македон­ско­то население од егејскиот дел на Македонија, со надеж де­ка конечно ќе ги добие своите национални и социјал­ни права, иселувањето раписно се зголеми.

Центарот, стариот дел на Торонто

Потоа, во периодот по 1960 година, со либерализацијата на политиката за работа во други земји, голем број работници и ин­­телектуалци од СР Македонија заминаа во Канада. Пре­­­селничките движења кон ова голема земја непрестана во континуитет сé до де­нес. Меѓутоа, интензитет на иселувањето е различен зависно од еко­­номско-поли­тич­ки­те состојби во Македонија, на Бал­ка­нот и во светот.

Македонските доселеници сé уште не се соодветно присутни и во поли­тич­киот живот на та­мош­ното оп­ште­ство, а та­к­ов е слу­ча­јот и со дру­гите иселеници од Балканот. Меѓутоа, нивните по­­стиг­нувања се бележити, потврдени и значајни во областа на културата, образованието и социјалниот живот воопшто, особено на економски план. Голем е бројот на деловни луѓе од ма­кедонско потекло, особено во Торонто, кои по­стиг­­нуваат доста бројни  резултати. Таквиот напредок сé повеќе при­до­несува да стануваат интегрален и важен дел на ка­надското општество и познати и признати од до­ма­шниот фак­тор и од другите етнички групи.

Паралелно со остварените материјални услови се јавува и тран­сформација на животните навики кај Македонците во Канада, осо­бе­но од егејскиот дел на Македонија, од кои голем број се пробиле во ви­сокото општество, пред сé со своите инте­лек­туал­ни, об­разовни и научни верификувани потенцијали и способности. Денес има голем број Канаѓани од     ма­ке­донско потекло кои се про­фесори, лекари, инженери, музичари, писатели, умет­ни­ци и други професии.

По Втората светска војна, а поради нерешениот ста­тус на Ма­ке­дон­­ската православна црква во Маке­до­нија, иселениците го носеа со се­бе духот на Охрид­ска­та архиепископија. Црквите во прекуокеанските зем­ји се градени од Македонците, особено од егејскиот дел на Ма­ке­до­­нија. Но, за жал, тие се подведувани под туѓа канонска јурисдикција.

Меѓутоа, со конституирањето на Народна Република Македонија и про­гласувањето на автокефалноста на Ма­кедонската православна црква, на­стани од фун­да­мен­тал­но значење и за иселениците. Се отвори нов процес на со­з­давање помасовни автентични македонски организации, маке­дон­ски црковни општини, културно-уметнички, лите­ра­тур­ни, забавни, спортски друштва и друг вид асоција­ции, а започнаа да се печатат и иселенички весници, спи­санија, билтени и се отворија македонски радио и телевизиски ста­ници. Тоа е особено изразено во метрополата Торонто.

При нашата посета се уверивме дека Торонто е град во кој културното живеење е со долги традиции и е многу блиску до она во Европа. Гра­дот има голем број современи театарски куќи и дру­ги центри на културата, во кои чести гости се врв­­­н­и уметници од си­­те делови на светот. Притоа, привилегија е да се при­­суствува на некоја од културните манифестации во оваа метропола, особено на оние на кои за билет се чека подолг период и потребни се повеќе пари.

Овој пат ќе зборуваме за театарската прет­ста­ва што се одржа на отворена сцена во Хајд Паркот во Торонто, на која, присуствуваа многу вљу­беници на делото на Шекспир, најголемиот драма­тург на сите времиња, меѓу кои беше и авторот на овие редови Славе Катин.

А дејството се случи во еден топол, убав ден. Голем број граѓани од западниот дел на То­ронто побараа засолниште во прекрасниот амбиент на паркот и под дебелите сенки на познатиот ка­­надски јавор, чиј лист во исто време е симбол на на­­цијата. Тука, заедно со посетителите се измешаа и верверичките, кои во Канада се заштитени со за­­кон.

Вриеше од народ. И бели и црни и жолти од сите делови на светот. Секој се забавуваше на свој начин на прекрасните падинки во паркот каде што се чувствува свежина и чист воздух. Нашата посета на ова излетничко место беше со цел да при­сус­твуваме на театарската претстава „Многу врева за ништо” од Вилијам Шекспир.

Театарската претстава се одигра на отворена сцена, што е типично за вакви пригоди, а која на­ли­ку­ваше на амфитеатар од античкото време, а ние се чувствувавме како да сме на некоја претстава во Хераклеја кај Битола или во античкиот анфитеатар во Охрид. Театарот во Торонто е сместен на една падинка во паркот во чие под­ножје е лоцирана сцената и придружните прос­тории. На три­би­ната имаше повеќе од илјада посетители. Наседнати во по­лукруг уживавме во извонредната изведба на зна­чајното Шекспирово дело, за коешто често актерите беа наградувани со бурни и долготрајни аплаузи и овации.

Продолжува

Пишува: СЛАВЕ КАТИН