На надморска височина од 1005 метри, на југоисточната страна на Скопска Црна Гора во живописниот предел исполнет со зеленило и духовна тишина се наоѓа прочуениот манастир посветен на Успението на Света Богородица во кумановското село Матејче.

Во урбаната структура на градот со својот волумен се истакнуваат црквите како доминантни во просторот. Тие импресионираат со својата архитектура, особено со внатрешниот простор. Тие имаат истакната позиција и локација. Градени се во базиликна форма и тоа како трикорабни базилики, со доста големи димензии. При посета на истите можете да видите: икони, фрески, иконостаси, мајсторски совршени дела од едно одминато време кои говорат за одреден историски и уметнички период од православната култура.

Една од најкрвавите битки во Илинденското востание во Кичевско се одиграла на една голема полјана помеѓу селата Карбуница и Кладник во месноста “Гурѓејца”. Според хроничарите оваа битка сс одиграла на 4 август 1903 година и претставува една од ретко успешните и добиени битки на востаниците во Илинден, кој успех силно одекнал меѓу востаниците, како и во целиот битолски револуционерен округ. Оваа битка со својата пожртвуваност се втемели во успехот на познатата Крушевска република од 1903 година. Загинатите борци на Гурѓејца ги испишаа светлите страници на Македонскиот непокор.

Виновата лоза:  Овој крај посебно е значаен како лозарски реон и нема место во цел овој регион каде што виновата лоза така би успевала и со таков одличен квалитет, како што тоа успева во Тиоквешкиот крај. Едноставно можат да му се приклучат областите околу Струмица, околу Раец кој со својата географска положба на тиквешкото подрачје. Најраспространета е лозата со црно грозје, а белото грозје е доста ретко. Од црните сорти на грозје доминираат: никодинка, нишавка и тиквешка лоза. Најквалитетно грозје се одгледува во околината на село Росоман, а најубавото вино во село Камен Дол. Само тиквешкиот округ можел да даде околу 2 милиона оки грозје (една ока тежи еден килограм и 280 гр.). Песокливите предели и околните ридови би требало да бидат засадени со винова лоза и со овошни дрвја, со што нема да биде толку пусто во овој крај како што е денес. Во Кавадарци во есен бербите на грозје знаеле да бидат многу богати. Од разни краишта доаѓале трговци да купат грозје, шира и вино. Сето тоа било транспортирано кон Солун, а еден дел кон Скопје и кон Белград.

Аирлија.

Аирлија пазар.

Аерлија работа ( и – Ерлија работа)

Аир и бериќет да имаш синко.

Аирлија да ви е пазаро.

Аирлија да ви е радоста.

Денови од печат излезе двојазичната монографија “Сеќавања”  од авторот Дана Скендова-Скотланд од Торонто која е издание на издавачката куќа “Македонска искра” од Скопје. Таа е историска висина за животната приказна на семејството Скендови која започнала во познатото револуционерно село Неволјани, Леринско, во егејскиот дел на Македонија. Селото во кое се родени или имаат потекло плејада македонски интелектуалци, револуционери, бизнисмени и други личности кои се бореле и ден-денес се борат за афирмација на македонските идеали и кои постигнале видни резултати на повеќе полиња.

Од книгата „Народна митологија на Македонците“ од Танас Вражиновски Скопје – Прилеп 1998 г.

Јегуновска тврдина е археолошки локалитет кој се наоѓа над селото Јегуновце, во подножјето на Жеден, на ридот Градиште. Според проценките на археолозите локалитетот датира од доцниот неолит.

“…Гледам, во једни села, да чува господ! Диб грубо! Ни христијани можам да ги наречем, ни пак неверници. Великиј петок и Велика субота јадат и пијат, у великиј пост хора играат...давиа чинат, се пцуат, се тепаат, на сам ден Велик-ден причесна чекаат. А попот узел - осом села попуат, каде понапред да стасат. Трчат од село на село со мензул (поштенски курир, н.б.) носит светии тајни.

Животниот и творечкиот пат на академик Томе Серафимовски е прикажан во телевизискиот фељтон насловен „Извајан Балкан“ подготвен од Радио-телевизија Србија, реализиран по повод неговиот 80-ти роденден и 60 години творештво, а чија проекција се одржа во Македонската академија на науките и уметностите.