|
|
Европа знае каде има Срби, Бугари и Грци |
Се` уште незајакната со своја црква во Турција, каква што имале Бугарија и Грција, српската пропаганда, за да се инфилтрира полесно во Македонија, во осумдесеттите години на XIX век ја побарала соработката на оние македонски кругови кои биле еднакво незадоволни и од Патријаршијата и од Егзархијата, а кои се бореле за своја македонска политичка, просветна и црковна самостојност, нудејќи им ја својата поддршка. Меѓутоа, колку повеќе наоѓала погодна почва за ширење на српската пропаганда во Македонија, Србија се` повеќе ја намалувала поддршката на македонските сили што се бореле за своја независност. Од 1890 година и таа тргнала по стапките на Бугарија и Грција. Србија ја пренесува пропагандната активност во надлежност на Министерството за надворешни работи во Белград и на новоотворените конзулати во Македонија. Од година во година, Србија ги зголемува средствата наменети за пропаганда, а како резултат на тоа, во вочетокот на XX век таа имала во Македонија 217 училишта, во кои учеле 9.179 ученици.
По Илинденското востание 1903 година, српската, бугарската и грчката пропаганда се поизразито добиваат нов облик на делување. Тешката положба на македонскиот народ по востанието, тие дополнително ја усложнуваат со дејствувањето на вооружените пропаганди. Бугарската, грчката и српската, а во еден период и романската пропаганда, поддржани од државните буџети и силата на воените институции, не бирале средства за да се подготви терен кој ќе им овозможи окупирање на територија на Македонија. Во овој период соседните вооружени пропаганди упорно работат на ликвидирање на македонското револуционерно движење и отстранување на сите оние кои работат спротивно на нивните интереси. Истовремено тие создаваат атмосфера на страв и несигурност кај македонскиот народ, со цел тој побрзо и полесно да се асимилира. Српските владејачки кругови, покрај црковната и просветна пропаганда, почнувајќи од 1904 година, се` повеќе ги засилуваат четничките акции во Македонија. Под директно раководство на српската влада, во 1905 година српската вооружена пропаганда во Македонија располагала со 11 чети и повеќе од стотина четници, кои се обидуваат да остварат доминација на деловите од Македонија кои би овозможиле излез на Егејско Море. Четите на Македонската револуционерна организација се соочуваат со српската и грчката вооружена интервенција во Македонија. Покрај борбите со вооружените чети на соседите, македонските револуционери го поддржуваат македонското население да не потклекнува на искушение на парите или на заканите со оружје. Еден од борците против српската пропаганда е кичевскиот реонски војвода Павле Наумов (Ореовец, Велешко, 1883). Во пролетта 1905 година, под раководство на брат му, војводата Иван Наумов, дејствува во родниот крај, со задача да се спротивстават на српските чети. Кон крајот на јули 1905 година, тие водат тешка битка со српските чети кај селото Крапа. Во оваа битка Павле бил тешко ранет. По заздравувањето, наредната 1906 година, Павле се наоѓа во Леринската чета, а наредната 1907 година од април до август, тој е во Костурската чета. На Битолскиот револуционерен конгрес, одржан кон крајот на август, Павле бил назначен за војвода на Кичевската чета. Павле Наумов, покрај тоа што води борби со вооружената странска пропаганда, тој го убедува населението дека не треба да подлегне на уцените, ниту пак за пари да ја менува својата припадност. Во писмото од 28 јануар 1907 до селаните од селото Тополчани, Павле Наумов на селаните од Тополчани им ја објаснува суштината на македонската борба за слобода. Ова писмо преку српскиот конзул во Битола било испратено до Министерството за надворешни работи на Србија (заведено под бр. ПП 696, од 16 февруари 1907 година). Во писмото со кое им се обраќа на Тополчани, кичевскиот војводата Павле Наумов вели:
„Браќа тополчани, Штом ќе го прочитате ова писмо, наполно сме уверени дека малку ќе се свестите и дека малку ќе се разбудите од длабокиот сон, бидејќи вие сте заспале со таков сон, па сте заборавиле што е човештина. Јас не ве познавам добро, од кога сте станале Срби, ама се зачудив кога дознав дека вие сте Срби. Многу арно знаете, браќа, дека во Тополчани нема Срби, нема Грци, ниту пак Бугари. Ние сме Македонци. Србија за Србија, Грција за Грцијаи Бугарија за Бугарија. Секој што работи тоа и ќе биде. Значи, она што ќе се заработи со свој пот тоа му е слатко, како што е и нашата работа. Ако барате друга држава да ни заповедува, тогаш добра ни е и Турција. Знајте, браќа, дека под друга држава ќе ни биде многу полошо. Како што сте се заколнале дека ќе работите за народната работа, не треба да се откажувате до капка од крвта, не треба да ги заборавите нашите браќа, не треба да јазаборавите крвта на нашите браќа, која ја пролеаја со текот на толку години. Многу е жално и срамно пред народот, а исто така пред Европа, бидејќи Европа знае каде има Срби, Бугари и Грци. Не треба да се нарекувате Срби, а сетете се како зборувате со своите деца во куќата, бидејќи сум уверен дека не изговарате ни еден српски збор, а не заборавајте какви беа нашите татковци и дедовци. Значи, какви сме од старина, тоа сме и денес, а според тоа не сме ни Срби, ни Бугари, ни Грци. Погледаме ги околните села, па тогаш како вие можете да се нарекувате Срби. Жално е, браќа, што сме многу прости, та поради таа простота се` се натрупало во нашите глави. За тоа што сега Србите ви даваат по некоја пара вие се лажете со вашите шупливи глави, а не знаете дека она што не го заработувате со вашата пот ќе ви излезе на нос. Немојте да се лажете за тоа што сега ви даваат по некоја пара. Тие кога-тогаш ќе ви го предадат се` што ви е најмило на светот. Овде нема Срби, па според Србите овде немаат место за работа. Србите треба да работат таму каде што имаат свои луге, таму на Косово што тие го нарекуваат Стара Србија. Бидејќи нема потреба друго да ви пишувам, уверен сум дека се` сте разбрале и дека ќе се свестите...’ (ДА ССИД - Фонд Министарства за сполне послове Кралевине Србије - Политичко-просветно оделење Ф. - 1, ред. бр. 9/1907.- Документи, том први, 1981, Скопје, стр. 492).
Набргу се развива преписка меѓу Павле Наумов и селаните од Тополчани, во кој секој ги брани своите ставови. Меѓутоа, ова писмо покажува дека Европа добро знае каде се Србите, Бугарите и Грците, а каде Македонците. |