Арсени Јовков (25. III 1882 – 14. IX 1924) е македонски поет и публицист, општественик, револуционер, учесник во Илинденското востание, преведувач, филмолог. Како литерат се пројавува во првите две децении на ХХ в., во периодот на својот престој во Бугарија. Редактор е на весниците „Илинден“, „Пирин“ и „20 јули“, а по 1923 г. решително се одредува на страната на македонската левица. Издал две поеми: „Проклетина“ (Варна, 1905) и „Љуљебургас“ (Варна, 1912). Во ракопис му се останати повеќе песни и поеми меѓу кои романот во стихови „Илинден“. Тој е првиот македонски филмски сценарист, според чие сценарио е снимен документарниот филм „Македонија во слики“ во 1923 г. и е автор на сценарио за игран филм „Илинден“

Иван Снегаров (12. Х 1883 – 1. III 1971) е истакнат славист, историчар, универзитетски професор и бугарски академик со потекло од Македонија. Член е на Македонската револуционерна организација, а бил и редактор на весникот „Автономна Македонија“, орган на Македонската федеративна емигрантска организација во Бугарија. Тој е  еден од основачите и член на Македонскиот научен институт во Софија (1923) и е соработник на органот „Македонски преглед“ (1924 - 1943). Неговиот капитален труд е Историјата на „Охридската архиепископија“ (1924). Се залагал за политичка и духовна самостојност на Македонија.

Коста Ангелов Групчев (1849 – 1907) е македонски национален деец, борец за македонската национална самостојност. еден од првите македонисти кон крајот на XIX и почетокот на XX век. Тој е еден од организаторите на Македонскиот таен комитет во Софија (1885), кој од бугарските власти бил окарактеризиран како „сепаратистички“, бидејќи се залагал „за самостоен културен и политички развој“. Со Наум Евров, В. Карајовов и Темко Попов се залагале за македонска национална црква и за воведување македонски јазик во училиштата.

Дејан Димитров – Карпата (22. III 1873 - 10. IX 1912) е македонски револуционер, член на Македонската револуционерна организација и охридски војвода на ТМОРО. Водел успешни борби со османлиската војска и башибозукот во Охридско. Учествувал во подготовките за Илинденското востание (набавувал оружје), потоа на Смилевскиот конгрес и во низа борби со турскиот аскер. Во пресрет на Првата балканска војна бил уапсен од Турците и жив запален.

Дејан Мицков Димитров – Карпата е роден на 9 март (22 март нов стил) 1873 година во охридското село Лактиење. Не одел на училиште, а тешките животни услови под турската власт ќе го натераат повремено да оди на печалба во Бугарија. Во периодот од 1890 до 1901 година, работел како каменорезец во бугарските градови Варна и Русе. Сам научил да чита и пишува, а потоа се запознава и со книшки со револуционерна содржина.

Во 1901 година станал член на Македонската револуционерна организација. На 6 јули 1901 година, станал комита во новоформираната чета на војводата Тале Горанов, а во 1902 година, бил назначен за подвојвода на војводата Никола Русински, со 9 души четници, кои делуваа во охридска Дебарца.

Во јули 1902 година Дејан Димитров – Карпата бил назначен за војвода на чета, по што водел успешни борби со османлиската војска и башибозукот во Охридско. Четата на Димитров го ликвидира крволочниот сејмен Ризо, како и серија предавници од Охридско.

Во средината на март 1903 година, во екот на подготовките за престојното Илинденско востание, четата на војводата Дејан Димитров била опколена од турскиот аскер во селото Арбиново. Дејан со четата успеал да го пробие обрачот, но во судир со башибозукот загинал војводата Тома Давидов кој заедно со селската милиција во бројност од 80 души пристигнал на помош.

Дејан Димитров – Карпата учествувал на Смилевскиот конгрес (2-7. V 1903). До почетокот на Илинденското востание 1903 година успеал да обезбеди 270 пушки, а потоа учествувал во низа востанички борби, како борбите кај Сирулски рид, Грмешница и други. По задушувањето на востанието, преку Куманово и Врање заминал за Белград, а потоа во Софија, каде пристигнал на 14 ноември 1903 година.

Во 1904 година, хроничарот на илинденските настани професорот Љубомир Милетиќ ги бележи спомените на војводата Дејан Димитров, кој опишувајќи ги деталите од масакрот во Рашанец, ќе раскаже: „Имаше и деца убиени: видов едно дете на 6 месеци од Опеница, отепано. Имаше деца намерно фрлени од карпите, распарчени. Во една пештера имаше заклани жени, цело семејство, 9 души, беа заклани и потпалени со газија. Аскерот помина низ семејствата и однесе се` што можеше да однесе, обесчести се` што можеше да обесчести... Додека се водела борбата семејствата биле в средина, во долината. Турските куршуми паѓале и врз нив. Тие дури и намерно пукаа во невините жени и деца. Иако турски бимбаша им наредил на војниците да не пукаат во жените и во децата, тие не го слушале, а тој и со ремен удирал да престанат да пукаат во долината. Кога видел дека не го слушаат, дигнал раце и натажено извикал: ’Алах, алах’!”.

По засилувањето на српската оружена пропаганда во Македонија, Дејан добил задача со својата чета да дејствува во Велешко. Димитров се вратил во Македонија и од средината на јуни до крајот на 1905 година дејствува во Велешко, а потоа пак се префрлил во Охридско, каде дејствувал како помошник на војводата Патар Чаулев од 1906 до јули 1908 година.

По Младотурската револуција во јули 1908 година, кога Младотурците овозможиле политичка слобода (Хуриет), Димитров се легализирал во родното село. Меѓутоа, овој период траел кратко време и иако функционирал парламентот демократијата не постоела. Младотурците набрзо воведувеле рестриктивни мерки и закони против вооружените чети шротив политичките партии и организации формирани на етничка и верска основа од октомври 1909 година, и работничките штрајкови.

Во пресрет на Првата балканска војна Дејан Мицков Димитров – Карпата, на препад бил уапсен и спроведен во затворот во село Песочани и страшно измачуван, а потоа, заради заплашување на населението, со алка на вилицата, како мечка бил воден по селата каде што војводувал. Според раскажувањето на старите илинденци, тоа што го преживеал големиот охридски војвода за време на измачувањето, не можеле да го издржат ни најсилните мажи.

Најпосле, на 10 септември 1912 година, Дејан Димитров - Карпата го извеле кај месноста Опчелин во атарот на село Песочани, Охридско, го врзале со јаже за половината и го спуштале во вода се додека не се онесвестил. На крај го врзале за стожерот на лисник, го полиле со газја и жив го запалиле. Народот неговото име ќе го овековечи со песна „Ми слезе Дејан војвода“.

(Песна за војводата Дејан Димитров)
Ми слезе Дејан војвода - во исполнение на Кирил Мицкоски, Охрид

Никнала трева зелена,
ми разлистела гората,
ми слезе Дејан војвода /
од славна Славеј планина. / x2

Цела Деб`рца ја прошета,
од очи солзи пророна,
многу мајки тој виде /
во црно сè облечени. / x2

Едно ми пиле долета
на сува гранка застана,
жална ми песна зепеја, /
од луѓе неќе да бега. / x2

Штом војвода го догледа,
лоша му мисла долета,
тргна за Славеј планина /
кај своја верна дружина. / x2

Уште во Славеј не појде,
в раце кај ѕверови ојде,
рацете му ги врзаја, /
кај Опчели го фрлија. / x2

Цела Деб`рца зажали,
старо и младо заплачи,
дека ми Дејан загина, /
млад Дејан, силен војвода. / x2

Георги Казепов или Ѓорѓи Казапов (21.II 1880 – 23. IX 1923) е македонски револуционер, член и војвода на Македонската револиционерна организација. За време на Илинденското востание се борел во четата на Јане Сандански и Илија Крчовалијата. Под негово раководство Мелничкиот регион дава тврд отпор на Грчката пропаганда во Македонија. Во 1908 г., учествува во формирањето на Народната федеративна партија, а во 1909 г. во походот на Цариград. За време на Балканската војна со четите предводени од Сандански влегува во Солун.

Блаже Крстев - Биринчето (1873 – 21. V 1911) е македонски револуционер и крушевски војвода, учесник во Илинденското востание. Во востанието се борел во четата на војводата Питу Гули. По востанието бил четник во четата на крушевскиот војвода Ѓурчин Наумов- Пљакот. Од есента 1904 година до смртта дејствувал како крушевски војвода. Води борба со четите на српската воружена пропаганда и во едно писмо до нивен војвода пишува: „Штом сме македонски војводи, за македонскиот народ треба да работиме“.

Стефан Димитров (1875 – 27. IV 1905), познат како Вардарски, бил учител и македонски револуционер, војвода на Македонската револуционерна организација. Поради својата револуционерна дејност бил осуден на 7 години робија, а по амнестијата, во 1903 година бил во четата на војводата Апостол Терзиев. По Илинденското востание бил назначен за велешки околиски војвода. Загинал во борба со српските чети кај селото Папрадиште, Велешко. Во едно писмо до своите родители тој запишал: „Долг на секој Македонец, било тој да е интелигентен, прост, богат или сиромав, е да жртвува сѐ пред олтарот на татковината!“

Георги Мучитанов (1882 – 2.VIII 1911) е македонски револуционер од влашко потекло, војвода на Македонската револуционерна организација. Познат како Влашето или Касапчето, во Софија го организира романскиот комитет за вооржена борба во Македонија. Тие влегуваат од Македонската револуционарна организација и се борат за ослободување на Македонија Учествува во Илинденското востание, а потоа се бори со андартските чети.

Владислав (Славчо) Михаилов Ковачев роден на 05.01.1875 година во Штип, од револуционерното штипско семејство Ковачеви.Татко му Михаил Антонов Ковачев бил раководител на штипскиот Револуционерен комитет и учесник во Илинденското востание.  Истовремено бил учител во Штип, Скопје, Солун. Мајка му Елена, покрај Владислав родила уште седум машки и едно женско дете, Катја. Владислав имал брат близнак Владимир кој починал мошне млад.Чичко му Јосиф Антонов Ковачев е основач на првото машко педагошко училиште во Штип и Македонија.

Петар Васков (18. V 1875 - 10. XI 1907) е македонски револуционер, војвода на Македонската револуционерна организација. Член е на Одринскиот окружен револуционерен комитет на ТМОРО и како војвода на чета учествува во Илинденското востание во 1903 година. Познат е под псевдонимите Новак, Педро и Тихомиров. Во 1907 година, загинал во борба со османлиската војска кај селото Лаџаќој, Дедеагачко, заедно со Лазар Маџаров и други соборци.